De behoefte aan betere databeschikbaarheid groeit. In veel regio’s wordt daarom gewerkt met viewers, waarmee zorgverleners in één klik toegang krijgen tot patiëntinformatie uit verschillende bronnen. Handig, snel en overzichtelijk. Actuele informatie helpt om dubbele onderzoeken te voorkomen en de patiënt beter te begeleiden. Het klinkt als dé oplossing. Maar datatoegang is nog geen samenwerking. Sterker nog: het risico bestaat dat we denken dat we al samenwerken, terwijl we eigenlijk alleen maar samen kijken.
De trend: alles beschikbaar maken
Databeschikbaarheid is een belangrijk thema in de zorg. Het idee is begrijpelijk: als alle informatie beschikbaar is, missen we niets. Daarom zetten steeds meer regio’s in op viewers. Met een viewer kunnen zorgverleners patiëntinformatie inzien, zoals medische dossiers, labuitslagen of scans. Zo ontstaat snel een compleet beeld en kunnen zorgverleners beter onderbouwde keuzes maken en dubbele onderzoeken voorkomen.
Er bestaan verschillende soorten viewers. Sommige halen data op uit één bron, andere combineren gegevens uit meerdere systemen. In alle gevallen geldt: je kunt alleen kijken, niet wijzigen. Dat maakt viewers veilig en overzichtelijk, máár het brengt ook beperkingen met zich mee.
Die beperkingen worden zichtbaar nu de zorgsector werkt aan de transformatie die in landelijke akkoorden als het Integraal Zorgakkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) is afgesproken. Daarin draait het om domeinoverstijgende samenwerking, preventie en meer regie voor de patiënt. En dat vraagt om méér dan alleen databeschikbaarheid.
De voordelen en grenzen van een viewer
Viewers maken patiëntdata laagdrempelig beschikbaar en verkleinen de kans op fouten. Voor veel zorgverleners, zoals paramedici of externen, is het ideaal dat ze tijdelijk toegang hebben tot informatie die ze anders zouden missen.
Tegelijkertijd ontbreekt de context. Viewers zijn rolgebaseerd: iedere zorgverlener ziet alleen wat hij of zij vanuit de eigen rol mag zien. Daardoor ontstaat niet altijd een compleet beeld van de situatie, en blijft de gedeelde informatie vaak omvangrijk maar weinig specifiek. Goede zorg vraagt om meer dan inzage. Het gaat om afstemming, gezamenlijke doelen en duidelijke communicatie. Zoals Pieter van den Haak van ParkinsonNet zegt: ‘Techniek alleen creëert geen netwerk.’
Hier wringt het: een viewer geeft inzicht, maar geen gezamenlijkheid. Samen viewen is niet samen werken. Een gedeeld beeld van de situatie is een belangrijke voorwaarde voor samenwerking, maar geen samenwerking op zich. Wie samenwerkt, doet meer dan gegevens uitwisselen. Samenwerken betekent afstemmen, doelen stellen, acties volgen en elkaar tijdig informeren. De kracht van goede netwerkzorg zit in laagdrempelig afstemmen, elkaar op de hoogte houden van voortgang en het coördineren van zorg via gedeelde doelen en actielijsten. En dat in een omgeving waarin de patiënt niet het onderwerp is, maar actief meedoet. Op deze manier echt samenwerken, vraagt om een digitaal platform dat dit ondersteunt.
Databeschikbaarheid én samenwerking
Veel regio’s zetten eerst de stap om data beschikbaar te maken. Daarna groeit de behoefte aan de volgende stap: samenwerken. Een samenwerkingsplatform zoals Boards kan daarbij uitkomst bieden. Dit online platform biedt een omgeving waarin zorgverleners, mantelzorgers en patiënten rondom een thema, zoals ouderenzorg of Parkinson, samen werken aan één gedeeld behandelplan. Vanuit hun eigen systemen hebben zij inzicht in gezamenlijke doelen, kunnen zij gegevens delen, chatten of videobellen en blijven zij op de hoogte van elkaars acties.
Het betrekken van de patiënt is hierbij cruciaal. In alle landelijke akkoorden wordt benadrukt dat de patiënt meer de regie moet krijgen. Meer regie betekent dat de patiënt actief onderdeel is van zijn eigen zorgnetwerk, inzicht heeft in wie daarbij hoort en zelf bepaalt wie toegang krijgt tot zijn gegevens. Alleen als de patiënt actief meedoet, kan de transformatie naar passende, preventieve en netwerkgerichte zorg echt slagen.
‘Hoe fijn zou het zijn als alle informatie rondom een persoon met Parkinson op één plek terug te vinden is voor alle zorgverleners én de patiënt.’
Zoals neuroloog Bas Bloem zegt: ‘Hoe fijn zou het zijn als alle informatie rondom een persoon met Parkinson op één plek terug te vinden is voor alle zorgverleners én de patiënt.’ In Zuidoost-Nederland wordt dat nu werkelijkheid via het digitale platform Boards. Ergotherapeut Patty Vennekens vult aan: ‘De behandeldoelen in Boards helpen mij om de juiste zorg op de juiste plek te krijgen en te zien waar ik zelf een rol kan spelen.’
De volgende stap voor netwerkzorg
Viewers zijn waardevol: ze maken de huidige manier van zorg verlenen efficiënter. Maar de transformatie waar de zorg voor staat vraagt meer. In het IZA, GALA en AZWA is afgesproken om domeinoverstijgend samen te werken in geïntegreerde teams, met gedeelde doelen en de patiënt in de lead. Dat lukt niet met alleen datatoegang, maar wel met digitale samenwerking.
De toekomst van zorg ligt in netwerken waarin professionals, patiënten en naasten samen werken aan passende zorg. Initiatieven zoals Boards laten zien dat die stap nu al wordt gezet: van data beschikbaar maken naar echt samen zorg verlenen.
