Het is lastig voor te stellen: een kwart eeuw geleden was het hele verwijsproces nog ouderwets handwerk. Voormalig huisarts Paul van der Weerd weet het als geen ander, want hij was 35 jaar lang huisarts in Zetten, Betuwe. Hij was óók degene die zich hard maakte voor de invoering van ZorgDomein in zijn regio. Paul: “Ik vond digitalisering een niet te missen ontwikkeling.”

Paul van der Weerd kwam in 1977 als tweede huisarts bij een praktijk in Zetten, midden in de Betuwe. In de loop van de tijd groeide dat uit tot een praktijk met zes huisartsen, een flink aantal assistenten en praktijkondersteuners. Paul: “We begonnen als typische plattelandspraktijk. Stel je voor: we hadden een te kleine wachtkamer, dus de mensen moesten buiten zitten wachten. Na verloop van tijd bedienden we een groot gebied in een nieuw praktijkcentrum met patiënten, die ook werkten in het nabijgelegen Wageningen, maar ook Arnhem en Nijmegen.”

Betuwe op het spoor van ZorgDomein gezet

Vervolgzorg regelen voor een patiënt ging meestal telefonisch. “Het ziekenhuis in Wageningen vormde vaak onze eerste opvang. Met de specialisten daar onderhielden we persoonlijk contact, dus je had vaak aan een half woord genoeg om een patiënt te kunnen doorsturen. Maar ja, in de loop van de tijd werd het arsenaal aan ziekenhuizen en specialismen steeds breder én het aantal patiënten nam toe. Daarmee groeide de administratie en werd het overzicht ingewikkeld. Voor een doorverwijzing moest ik of een van mijn assistentes soms Jan en alleman afbellen, want e-mail kwam later pas. De verwijsbrieven stelde je zelf op; dat had als voordeel dat je een actieve kennis van het dossier kreeg, maar het was wel een tijdrovende klus. En de communicatie terug van het ziekenhuis ging altijd per brief, en die moest weer met de hand verwerkt worden in het patiëntendossier.”

Paul van der Weerd had al snel door dat er met digitalisering duidelijke voordelen voor de administratie te behalen vielen. “Ik had niet alleen zelf een praktijk, maar was ook voorzitter van het bestuur van de regionale huisartsenvereniging Nijmegen. Binnen die vakorganisatie maakte ik me hard voor meer digitalisering, ik vond het een niet te missen ontwikkeling. Dat betekende wel dat er middelen moesten komen voor de ondersteuning van de huisartsen. Ook vanuit de zorgverzekeraars, maar die kregen langzaamaan ook in de gaten dat er met computers veel te winnen viel. Voor de automatisering zelf haalden we ook digitale expertise van buiten. Ik had rond 2010 van ZorgDomein gehoord, en heb het platform vanuit de Zorggroep Arnhem bestuurlijk zeker ondersteund.”

Minder op het bordje van de specialist leggen

Met als gevolg dat de Betuwe in de kopgroep zat wat betreft de introductie van ZorgDomein. Nog los van voordelen als snelheid en efficiency heeft het platform de afgelopen jaren veel invloed op het vak gehad, zegt Paul: “Ik denk dat het de patiënt meer zelfstandigheid heeft gegeven. Vroeger was het: ja, de dokter doet het wel. Patiënten van nu zijn mondiger, en mede dankzij ZorgDomein hebben ze nu ook meer invloed op hun eigen behandeling en doorverwijzing.” Ook de vermelding van toegangstijden speelt daarbij een rol. “Vroeger wilden patiënten graag in de buurt geholpen worden, maar tegenwoordig is de snelheid dat ze ergens terecht kunnen eigenlijk belangrijker. Daarbij maakt het ze niet meer zoveel uit hoeveel afstand ze daarvoor moeten afleggen. In die ontwikkeling is ZorgDomein echt een verbindende factor.”

Verder ziet Paul ZorgDomein als een belangrijke factor in de ontwikkeling naar een meer gelijkwaardige positie tussen huisarts en specialist. Paul: “Ook al ben ik zelf niet meer werkzaam als huisarts, ik kan wel merken dat het met de samenwerking de goede kant op gaat. Vroeger legde de huisarts veel op het bordje van de specialist, die mocht het oplossen. Maar dat is de afgelopen jaren echt anders, en dat komt mede door het adviesconsult van ZorgDomein. Daardoor kon er veel meer zorg voor chronische aandoeningen terug naar de eerste lijn, zoals diabetes type 2, COPD, hart- en vaatziekten en ouderenzorg. Dat zijn allemaal behandelingen die beter haalbaar zijn in de eerste lijn, goedkoper voor de samenleving en beter voor de patiënt. Een adviesconsult kan voor huisartsen altijd zeer ondersteunend zijn alvorens de tweede lijn te consulteren. Op die manier krijg je een andere relatie, een consulentschap: je gaat dingen samen doen. Dat vind ik een goede ontwikkeling, want dat zorgt voor betere samenwerking en meer gelijkwaardigheid tussen de eerste en de tweede lijn.”

Psychosociale factoren een plek geven in ZorgDomein

Paul van der Weerd is in 2011 met zijn praktijk gestopt, maar hij volgt de ontwikkelingen rond ZorgDomein nog altijd op de voet. Niet alleen bleef hij altijd actief in zijn vakgebied, bijvoorbeeld door het waarnemen van praktijken; ook kwam zijn zoon Bart toevallig bij ZorgDomein te werken. Welke rol zou ZorgDomein in de toekomst volgens hem nog beter kunnen spelen? Paul: “Ik begrijp dat er naast ZorgDomein vergelijkbare initiatieven ontwikkeld worden, omdat één platform niet goed voor de marktwerking zou zijn. Persoonlijk denk ik dat het handiger is om te verbeteren wat er is, dan weer veel tijd en energie in verschillende systemen te steken. En ZorgDomein kan zijn werkterrein nog best uitbreiden, er valt nog veel werk te verrichten. Zelf ben ik betrokken bij het Expertisecentrum Euthanasie, en ook daar kan ZorgDomein een rol spelen, bijvoorbeeld in het contact met andere zorginstellingen.

Meer in het algemeen zou ik zeggen: ZorgDomein is er goed in om verbindingen te leggen binnen de medische wereld. Misschien zouden ze ook de verbinding kunnen leggen tussen de medische en de psychosociale ketens. Patiënten zijn niet alleen medisch interessant, dus het lichamelijke deel, maar je moet als arts alle aandoeningen altijd in de brede context bekijken. Als er iemand in je praktijk komt met chronische hoofdpijn, moet je bijvoorbeeld weten: welk beroep oefent diegene uit? Hoe is de woonsituatie? In feite is dat een holistische benadering, waar medici het vaak over hebben. Het zou mooi zijn als die psychosociale factoren ook een plek in ZorgDomein krijgen, dan kunnen huisartsen die holistische zorg nog beter waarmaken.”